Szkoły narodowe

W drugiej połowie XIX wieku w muzyce powstały nowe kierunki nazwane szkołami narodowymi.

Artyści skupieni wokół szkół narodowych czerpali inspiracje z rodzimego folkloru historii i tradycji.
Nurt narodowy w muzyce pojawił się w wielu krajach Europy - m.in. Rosji, Austrii, Czechach, Hiszpanii, Francji, Węgrzech.

Opera stała się dziedziną muzyki, w której najbardziej przejawiał się narodowy kierunek, a najwcześniej narodowe inspiracje pojawiły się w operach niemieckiego kompozytora Karola Marii von Webera (Wolny strzelec)

Potężna Gromadka - szkoła rosyjska - najbardziej wyróżniająca się programowo spośród szkół narodowych.
Należeli do niej: Aleksandr Borodin, Cezar Cui, Milij Bałakiriew, Modest Musorgski, Mikołaj Rimski-Korsakow.

Głównym celem Potężnej Gromadki był tworzenie muzyki o wyraźnie rosyjskim charakterze.
Muzyka Potężnej Gromadki nawiązywała do stylu Michaiła Glinki, uważanego za ojca narodowej opery rosyjskiej.

Kompozytorzy Potężnej Gromadki starali się stworzyć narodowy styl, przeplatający elementy folkloru rosyjskiego wątkami narodowymi o cechach patriotycznych. Tematyka dzieł nawiązywała do historii narodowej i legend. Inspiracją była rosyjska muzyka ludowa.

    Rosyjska muzyka narodowa to także Piotr Czajkowski.
W romantyzmie uwidocznił si podział na nurt narodowy Potężnej Gromadki i nurt kojarzony z muzyką Czajkowskiego.
Styl Czajkowskiego zawierał elementy rosyjskiego folkloru, ale miał charakter bardziej uniwersalny
niż twórczość Gromadki. Czajkowski nie przywiązywał tak wielkiej wagi do twórczości operowej, bardziej interesowała go muzyka symfoniczna. Większy nacisk kładł na stronę "uczuciowa" utworów niż na programowość.

Polska szkoła narodowa to Stanisław Moniuszko i jego opery Straszny dwór czy Halka; także pieśni solowe zaliczane do najpiękniejszych pieśni romantycznych.
Polscy kompozytorzy operowi to także Zygmunt Noskowski i Władysław Żeleński.
Muzyka fortepianowa to Fryderyk Chopin ze stylizowanymi na wzór tańców narodowych mazurkami czy polonezami. Muzyka skrzypcowa to Henryk Wieniawski, autor polonezów, mazurków i kujawiaków.

Inne europejskie szkoły narodowe:
szkoła norweska (Edward Grieg),
szkoła francuska (Cesar Franck),
szkoła czeska (Bedrich Smetana, Antoni Dworak)
szkoła hiszpańska (Isaak Albeniz)